کد مطلب:48500 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

لطفاً از دعاهايي كه در سوره بقره وجود دارد، چند مورد را مشخص كرده، دربارة خواصّ آنها توضيح دهيد.

دعاهايي كه در سوره بقره آمده، چند نوع است:

1. ادعيهاي كه بعضي امّتها، از پيغمبر خود تقاضا ميكردند كه او از خدا طلب كند كه خواسته و حاجت آنها برآورده شود، مانند تقاضاي بني اسرائيل از حضرت موسيغ كه از ذات الهي بخواهد، خوراكيهايي، مانند: خيار، سير، عدس، پياز، براي آنها از زمين بروياند كه به اين مطلب در آية شصت سورة بقره اشاره شده است; يا تقاضايي كه در مورد ويژگي و خصوصيات گاوي كه بنا بود ذبح كنند و قسمتي از بدن او را به بدن مقتول بزنند تا زنده شود و قاتل خود را معرفي كند كه در آيات 67 ـ 71 بقره به آن اشاره شده است.

اين نوع دعا و حاجت از خدا خواستن، بيان كنندة تسليم نشدن در برابر دستورات الهي و بهانهگيري و شانه خالي كردن از زير بار مسئوليت است.

2. دعاهايي كه پيامبر بزرگي، مانند حضرت ابراهيمغ، به هنگام ساختن خانه كعبه از خدا طلب كرد، كه اين مطلب در آيه 126ـ129 بقره آمده است: وَ إِذْ قَالَ إِبْرَ َهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَـَذَا بَلَدًا ءَامِنًا وَ ارْزُقْ أَهْلَهُو مِنَ الثَّمَرَ َتِ مَنْ ءَامَنَ مِنْهُم بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الاْ ?َخِر;(بقره،126) به يادآور هنگامي كه ابراهيم عرض كرد: پروردگارا! اين سرزمين را شهر اَمْن قرار بده، و اهل آن را آنها كه ايمان به خدا و روز قيامت دارند، از ثمرات ]گوناگون[ روزي بده.

در آيات بَعْد حضرت ابراهيم و حضرت اسماعيلاز خدا طلب ميكنند كه عمل آنها را قبول فرمايد و آنها و ذريّه و دودمانشان را اُمّتي مسلمان و تسليم محض در برابر فرمان خداوند قرار دهد و در پايان از خدا طلب ميكنند كه در ميان فرزندان آنها، پيامبري قيام كند كه به آنها كتاب و حكمت بياموزد و باتعليم و تربيت، آنها را از هر آلودگي پاك نمايد.

درسي كه از اين نوع دعا ميگيريم، آن است كه: الف ـ همت انسان در طلب حاجت از خدا، بايد بلند باشد; از ذات كريم بايد چيزهاي مهم طلب كرد. حضرت ابراهيمغ براي مكه و مردم آن، امنيت و آسايش و بركت و توسعه روزي طلب كرد، اين دو حاجت بزرگي بود كه با تحقق آن انسان ميتوانست، به آسايش و راحتي دست يابد; هم چنين براي خود و ذريّه خود، توفيق بندگي خدا و تسليم بي قيد و شرط در برابر دستورات الهي و مبعوث شدن پيامبري از نسل وي كه باعث هدايت مردم گردد طلب نمود كه در واقع، بااين خواستهها، سعادت دنيا و آخرت را از خدا درخواست كرد. ب ـ در دعا ابتدا بايد از خدا براي ديگران طلب حاجت كرد. در روايات نيز، سفارش شده كه ديگران رادردعا، شريك قرار دهيد و اين سبب ميشود كه خداوند حاجت شما را زودتر برآورده كند.

ج ـ دعايي كه پيامبر اكرمو مؤمنان از اُمّت وي، از خدا طلب كردند، اين چنين بود: لاَيُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلآوُسْعَهَا لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ رَبَّنَا لاَتُؤَاخِذْنَآ إِن نَّسِينَآ أَوْ أَخْطَأْنَا رَبَّنَا وَلاَتَحْمِلْ عَلَيْنَآ إِصْرًا كَمَا حَمَلْتَهُو عَلَي الَّذِينَ مِن قَبْلِنَا رَبَّنَا وَلاَتُحَمِّلْنَا مَا لاَطَاقَةَ لَنَا بِهِي وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَآ أَنتَ مَوْلَغنَا فَانصُرْنَا عَلَي الْقَوْمِ الْكَـَفِرِينَ ;(بقره،286) پروردگارا! اگر ما فراموش كرديم ياخطا نموديم، ما را مؤاخذه مكن، پروردگارا! تكليف سنگيني بر ما قرار مده، آن چنان كه بر كساني كه پيش از ما بودند، ]به خاطر گناه و طغيان[ قرار دادي; پروردگارا! مجازاتهايي كه طاقت تحمّل آن را نداريم، بر ما مقرّر مدار، و آثار گناه را از ما بشوي و ما را ببخش و در رحمت خود قرار ده، تو مولا و سرپرست مايي، پس ما را بر كافران پيروز گردان.

از اين نوع دعا نيز نكات مهمّي ميتوان استفاده كرد كه شرح آن موجب طولاني شدن پاسخ است. تنها به يك نكته اشاره ميشود كه انسان در مقام دعا، بايد هر چه بيشتر اظهار خضوع و عبوديت و بندگي داشته باشد; از اين رو در آيه، لفظ ربّ سه بار تكرار شده است; به فرموده علامه طباطبايي;(تفسير الميزان، علامه طباطبايي;، ج 2، ص 476، نشر دارالكتب الاسلامية.)، اين مطلب براي اين است كه رحمت الهي را جذب و برانگيخته كند و صفت بندگي و ذلّت عبد در برابر مولا را خاطر نشان سازد.